درز انقطاع چیست ؟ نحوه محاسبه درز انقطاع و نکات اجرایی
درز انقطاع چیست ؟ نحوه محاسبه درز انقطاع و نکات اجرایی تمامی ساختمان‌ها تا حدودی در جای خود ثابت و از لحاظ حرکت محدود شده هستند. این محدودیت‌ها با لرزش‌های ایجاد شده باعث اعمال تنش به ساختمان می‌شوند. به همین منظور و در جهت جلوگیری از آسیب وارد کردن ساختمان‌های مجاور به هم در اثر لرزش‌های ایجاد شده، یک فاصله مشخص در نظر گرفته شده است که به درز انقطاع معروف است.
درز انقطاع چیست؟
درز انقطاع فضایی است که به منظور جدا کردن ساختمان‌های بیش از ۱۲ متر ارتفاع یا ۴ طبقه طراحی شده است و از برخورد دو ساختمان در هنگام زلزله و ایجاد آسیب مضاعف توسط ضربه ساختمان‌ها به هم جلوگیری می‌کند. این درز در تراز هر طبقه باید حداقل برابر با ۱۰۰/۱ ارتفاع آن تراز از روی شالوده باشد.
محاسبه درز انقطاع
در محاسبه درز انقطاع باید فاکتور‌های مختلفی را مدنظر قرار داد که یکی از مهم‌ترین آنها ارتفاع ساختمان است. بر اساس استاندارد ۲۸۰۰ محاسبه برای ساختمان‌هایی تا ۸ طبقه یا کمتر و بیشتر از ۸ طبقه متفاوت محاسبه می‌شود.
محاسبه درز انقطاع در ساختمان‌های ۸ طبقه و کمتر
بر اساس ضوابط مربوط به درز انقطاع که در استاندارد ۲۸۰۰ مطرح شده است، ساختمان‌ها باید با پیش‌بینی درز انقطاع از یکدیگر فاصله مشخصی داشته باشند. بدین منظور ساختمان‌های تا هشت طبقه یا کمتر باید فاصله هر طبقه از مرز زمین کناری حداقل ۵ هزارم ارتفاع آن طبقه از روی تراز پایه باشد. محاسبه این مقدار با استفاده از فرمول زیر صورت می گیرد.
محاسبه درز انقطاع برای ساختمان‌های بیشتر از ۸ طبقه
بر اساس اصول استاندارد ۲۸۰۰، در ساختمان با اهمیت زیاد و خیلی زیاد یا ساختمان‌های بیشتر از ۸ طبقه، درز انقطاع میان دو سازه مجاور باید از طریق تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در طبقه و با در نظر گرفتن پی دلتا محاسبه شود. به این ترتیب، پس از محاسبه این تغییر مکان برای هر دو سازه یا ساختمان می‌توان از جذر مجموع مربعات دو عدد به دست آمده برای محاسبه درز انقطاع استفاده کرد. بدین منظور می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد.
محاسبه درز انقطاع در حالت‌های خاص
در حالتی که مشخصات ساختمان مجاور در دسترس نباشد و یا اصلاً ساختمانی وجود نداشته باشد، حداقل فاصله هر طبقه ساختمان از زمین مجاور باید برابر با ۷۰ درصد مقدار تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در نظر گرفته شود. برای این حالت می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد.
نکات و توصیه‌های لازم در درز انقطاع
- بهتر است که درز انقطاع هم در پلان‌های معماری و سایت پلان و هم پلان‌های تیر ریزی سازه ودر جزییات خاص مربوطه نشان داده شود تا از اجرای آن اطمینان حاصل کرد.
- به ابعاد ستون‌ها از پایین تا بالای ساختمان و به ویژه آن دسته از ستون‌هایی که ابعاد آنها تا بالا به صورت پیوسته و یکسره ادامه پیدا می‌کند توجه شود. در خصوص این نوع از ستون‌ها و یا دیوارهای برشی باید میزان فاصله درز انقطاع در کلیه طبقه‌ها از پایین تأمین شود.
- علاوه بر این ساختمان‌هایی که در طبقات پایین دارای دیواره‌های اول هستند نیز باید بسیار مورد توجه قرار بگیرند. در این گونه از ساختمان‌ها باید درز انقطاع در طبقه دارای دیواره‌های مطابق جزئیات واحد ایستایی اجرا شود.
- اهمیت اجرای درز انقطاع بسیار زیاد است به طوری که گاهی اداره ثبت و شهرداری‌ها نیز جهت مساحت زیر بنای ساختمان به این موضوع توجه خاصی می‌کنند.
- در حالتی که ساختمان مجاور و کناری ملک مورد نظر درز انقطاع را رعایت نکرده باشد ناظر ساختمان که در حال احداث است باید تمامی ملاحظات فنی و حقوقی لازم را قبل از اجرای کار در نظر بگیرد.
انواع دیگر درزها
درزهای اجرایی
درزهای اجرایی یا درزهای ساخت به طور کلی در جهت تسهیل بتن‌ریزی و با توجه به محدودیت‌های موجود در رابطه با حجم بتن‌ریزی در نظر گرفته می‌شوند. در این نوع از درزها باید پیوستگی میان بتن و آرماتور در دو قسمت مجاور به صورت کامل حفظ شود. به طور کلی توقف در عملیات بتن‌ریزی و متعاقباً سخت شدن بتن موجب ایجاد درز نوع ساخت می‌شود. در صورتی که زمان توقف عملیات بتن‌ریزی از ۳۰ دقیقه بیشتر شود باید تشکیل درز اجرایی را در نظر گرفت، مگر اینکه تخمیری بدون به شیوه‌ای به آن بازگردانده شود.
درزهای انقباضی
این نوع از درزها که در واقع نوعی از درزهای حرکتی هستند در جهت جلوگیری از ایجاد ترک‌های ناشی از جمع شدگی بتن در نظر گرفته می‌شوند. در صورت اجرای نامناسب و یا عدم اجرای درزهای انقباضی در سطوح پیاده‌روهای یا دیوارهای بتنی ترک‌هایی به وجود خواهند آمد. درزهای انقباضی در واقع باعث می‌شوند که انقباض دو طرف درز در محل درز متمرکز شود.
درزهای انبساطی
به طور کلی درزهای انبساطی که نوعی از درزهای حرکتی هستند برای ایجاد امکان انقباض و انبساط تعمیر شده در اثر تغییرات درجه حرارت تعبیه شده است. عدم در نظر گرفتن درزهای انبساطی در نقاط مختلف ساختمان موجب ایجاد ترک‌خوردگی‌هایی در اثر تغییرات درجه حرارت می‌شود.
درزهای کنترل
انبساط و انقباض در بتن به دلیل تغییرات بتن و دما موجب اعمال استرس و تنش‌هایی می‌شود که به طور کلی موجب کاهش مقاومت بتن می‌شود و نهایتاً به ترک خوردگی آن می‌انجامد. برای حل این مشکل از درزهای کنترل استفاده می‌شود.
درزهای نشست
از این نوع از درزها برای ممانعت از ایجاد نشست‌های نامساوی دو ساختمان مجاور که دارای مشخصاتی کاملاً متفاوت از یکدیگر هستند استفاده می‌شود.
مواد مناسب برای پر کردن درزها
این مواد پرکننده که فیلر نیز نامیده می‌شوند ممکن است که حاوی الیاف گیاهی، لاستیک، ترکیبات آسفالتی، چوب‌پنبه و مواردی که دارای حالت انعطافی و ارتجاعی هستند باشد. در حالت ایده آل مواد به کار رفته به عنوان مواد پرکننده درزها باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- جای‌گیری و شکل‌گیری در درزها
- داشتن امکان انعطاف و ارتجاع
- عدم امکان اتصال با درز
- داشتن دوام و ماندگاری بالا
منبع : ویکی‌ساختمون